Petrovaradin (Petrovaradinska tvrđava) Verifikovano

Petrovaradin je nekadašnji utvrđeni grad uz rijeku Dunav, danas dio užeg gradskog područja Novog Sada. Petrovaradinska tvrđava poznata je kao Gibraltar na Dunavu.

Svetac zaštitnik Petrovaradina je sveti Petar.

Petrovaradin je bio deo moćnog Rimskog carstva, Kraljevine Ugarske, Osmanskog carstva, te Habzburške monarhije, a utvrđenje je više puta zidano i rušeno i uvek je imalo ključan vojni i strateški značaj.

Petrovaradinska tvrđava kakvu je danas poznajemo građena je skoro 88 godina, sa dužim ili kraćim prekidima u periodu vladavine Habzburške monarhije. Teški uslovi izgradnje uzrokovali su smrt mnogih radnika, čak i 40 do 70 radnika dnevno u periodu najintenzivnijih radova. Kada je konačno završena, smatrana je najjačim utvrđenjem u Habzburškoj monarhiji i ovom delu Evrope i nazvana Gibraltarom na Dunavu. Jedinstven je primer vojne arhitekture iz tog perioda, s obzirom na to da je jedna od retkih koja je u velikoj meri očuvana. U periodu nakon mađarske revolucije tvrđava je korištena kao veliko skladište i zatvor u kom su završile mnoge poznate ličnosti kao što su nobelovac Ivo Andrić, Vasa Pelagić, Jaša Tomić, Vladimir Jovanović i drugi.

Za Petrovaradinsku tvrđavu se vezuju brojne legende od kojih je najpoznatija ona prema kojoj postoji tajni tunel ispod rečnog korita koji tvrđavu povezuje sa levom obalom Dunava, a kroz koji su prema legendi poslednji prošli austrougarski vojnik i njegova verenica 1913. godine. Osim ove, poznata je i legenda prema kojoj su graditelji tvrđave početkom 17. veka u temelje novog utvrđenja uzidali žive mačke kako bi se osigurala dugovečnost tvrđave zbog verovanja da mačke imaju devet života. Legendu o mačkama donekle potvrđuje kameni reljef mačije glave pronađen u bedemima koji se danas čuva u Muzeju grada, ali i priča da su radnici tokom rekonstrukcije tvrđave nakon Drugog svetskog rata pronašli mumificirane ostatke mačaka, koji su se na dodir pretvorili u prah.

Tokom izgradnje Tvrđave, odigrala se jedna od najvećih bitaka između Habzburške monarhije i Osmanlijskog carstva, koja je odredila dalje tokove istorije na ovom prostoru. Bitka kod Petrovaradina odigrala se 5. avgusta 1716. godine, u kojoj je mešovitu hrišćansku vojsku predvodio legendarni Eugen Savojski, dok je osmanlijsku vojsku predvodio Damad-Ali paša. Primenivši posebnu ofanzivnu taktiku, Eugen Savojski je uspeo da nadmudri daleko brojniju Osmanlijsku vojsku i spasi Petrovaradin od ponovnog osvajanja. O veličini i značaju ove bitke, govore i mnoge legende koje su se do danas održale među stanovništvom, kao i kasnije podizanje Crkve Snežne Gospe na današnjem izlazu iz Petrovaradina, u znak velike pobede hrišćanske nad muslimanskom vojskom. Nakon ove bitke, stvorena je mogućnost da pod kontrolu Habzburške monarhije dođu čitav Banat i Beograd, a time se i granica između dva carstva pomerila južno od Petrovaradina, čime otpočinje period u kome on gubi prvorazredni strateški značaj.

U okviru Habzburške monarhije, Petrovaradin je imao provilegovan status, a 1783. godine postaje središte Slavonsko-sremske generalne vojne komande, čije stanovništvo aktivno učestvuje u svim vojnim sukobima monarhije širom Evrope. NJegova Tvrđava, postala je jedna od najbezbednijih u čitavom carstvu, sa oko 4000 vojnika i 400 topova.

Nakon završetka Prvog svetskog rata i vojnog poraza Austrougarske monarhije, Petrovaradin ulazi u sastav novoformirane Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.

Danas je Petrovaradin, sa svojom Tvrđavom, deo urbanog Novog Sada. Petrovaradin se tokom vremena i sa povećanjem broja stanovnika širio duž davno utvrđenih koridora koji vode prema Tvrđavi. Mnoga manja naselja u okolini Petrovaradina, nose imena koji vode poreklo od toponima iz mnogih bitaka koje su odigravale na području Petrovaradina (Tatarsko brdo, Alibegovac, Vezirac…) Petrovaradinska trvrđava je sredinom 20. veka u potpunosti demilitarizovana, prograšena je istorijskim spomenikom, stavljena je pod zaštitu države i ustupljena za civilnu upotrebu. Na tvrđavi se nalaze Muzej i Arhiv Novog Sada, hoteli i restorani, ateljei i galerije likovnih umetnika, Akademija umetnosti, Planetarijum i mnogi drugi sadržaji.