Vizantion, Konstantinopolj, Carigrad, poznat kroz istoriju po različitim imenima, Istanbul je zasigurno jedan od najlepših gradova na svijetu i sa više od 15 miliona stanovnika i oko 10 miliona turista godišnje, megalopolis koji prosto vrvi od života. Ovaj transkontinentalni grad smješten na Bosforskom moreuzu između Crnog i Mramornog mora spaja istok i zapad, uzimajući najbolje i od Evrope i od Azije.
U ovom nekada carskom gradu ima toliko toga da se vidi i uradi da su potrebni mjeseci da bi zaista upoznali sve njegove čari. Međutim, ako kao i većina putnika danas imate ograničeno vrijeme za putovanja a želite da izvučete maksimum iz svog boravka u Istanbulu, došli ste na pravo mjesto.
Sponzorisano (tekst se nastavlja ispod oglasa)
Šta vidjeti u Istanbulu?
Istanbul, jedan od najvećih europskih gradova s populacijom koja svakodnevno raste, je ekonomsko, kulturno i istorijsko središte Turske. Ovaj veličanstveni grad koji leži na dva kontinenta podijeljen Bosforskim moreuzom, kulturno je središte gdje možete osjetiti život modernog zapada u kombinaciji s tradicionalnim istočnim gradom.
U ovom detaljnom vodiču kroz Istanbul ćete naći dosta stvari koje ne treba propustiti u istorijskom, kulturnom i ekonomskom centru Republike Turske.
Aja Sofija (Hagia Sophia)
Simbol Istanbula i jedan od najposećenijih muzeja u Turskoj, Aja Sofija se često naziva osmim svjetskim čudom.
Sagrađena pre skoro 1,500 godina kao pravoslavna patrijaršijska crkva, Aja Sofija je bila treća crkva Svete Mudrosti podignuta na istom mjestu i arhitektonsko čudo svog vremena (za nju su rekli i da je promjenila istoriju arhitekture!) – a i dan danas je jedna od najimpresivnijih i najljepših građevina na svijetu.
Nakon što je otomanska vojska osvojila Konstantinopolj, Aja Sofija je pretvorena u džamiju i hrišćanske relikvije su uništene i zamjenjene muslimanskim obeležjima. 1931. godine je zatvorena na 4 godine, sekularizovana i zatim otvorena kao muzej.
Plava džamija (Sultan Ahmet džamija)
Na par minuta hoda od Aja Sofije se nalazi predivna Sultan Ahmedova džamija, poznatija kao Plava džamija. Nadimak je dobila po ručno obojenim plavim pločicama koje prekrivaju unutrašnje zidove i unutrašnjost kupole.
Sagrađena početkom 17. vijeka, Plava džamija je jedina džamija u Istanbulu koja ima 6 minareta. Ovo remek djelo islamske arhitekture je podignuto na mestu nekadašnje Konstantinove palate, kompleksa u kome su vjekovima živjeli vizantijski carevi.
Džamiju je sagradio sultan Ahmed I, koji je sa svega 19. godina odlučio da želi da sagradi građevinu koja će zasjeniti Aja Sofiju u veličini i lepoti – a da li je u tome uspeo ostaje predmet debate. Jedno je, međutim, neosporno – Plava džamija je prelijepa, vjerovatno jedna od najlepših džamija na svetu.
Topkapi palata (Topkapı Sarayı)
Podignuta nekoliko godina nakon pada Konstantinopolja, Topkapi palata je bila glavna rezidencija osmanskih sultana skoro 4 vijeka, od vremena Mehmeda Osvajača pa sve dok Abdulmedžid nije izmjestio dvor u palatu Dolmabahče sredinom 19. vijeka.
Danas je Topkapi muzej i jedna od najpopularnijih turističkih atrakcija u Istanbulu. Za obilazak ovog ogromnog kompleksa je potrebno par sati, a s obzirom na to da sadrži stotine prostorija, ovde možete provesti i čitav dan.
Palata Topkapi se sastoji iz četiri glavna dvorišta i velikog broja građevina, od kojih su samo neke otvorene za javnost.
U prvom dvorištu se nalazi Aja Irena, jedna od rijetkih pravoslavnih crkvi u Istanbulu koja nije pretvorena u džamiju. Danas uglavnom služi kao koncertna sala za koncerte klasične muzike.
Drugo dvorište je korišteno za zvanične poslove Osmanlijskog carstva – a kroz kapiju koja vodi ka njemu su samo sultan i njegova majka smjeli da uđu jašući konja. Ovde se nalazi mnoštvo paviljona i drugih prostorija, velika kuhinja, kolekcija satova, oružje i još mnogo toga.
U drugom dvorištu je smješten i Harem, mesto gde su živjele sultanova majka, žene i ljubavnice. Osim 300 soba, u Haremu su se još nalazile 2 džamije, 9 turskih kupatila i bolnica. Ulaznice za Harem se kupuju odvojeno.
U trećem dvorištu možete da vidite imperijalnu nošnju, portrete sultana i druge vrijedne objekte. U četvrtom dvorištu se nalazi još paviljona, kao i restoran odakle se pruža nevjerovatan pogled na grad.
Sulejmanova džamija (Süleymaniye Mosque)
Sulejmanova džamija jedna je od najpoznatijih znamenitosti Istanbula. Izgradio ga je, po naredbi Sulejmana Veličanstvenog, čuveni osmanski arhitekta Sinan između 1549. i 1575. godine. Kupola je visoka 53 metra, a samu unutrašnjost krasi skladnost i jedinstven dizajn.
Napolju, u mirnom vrtnom delu, nalazi se zanimljivo osmansko groblje u kome se nalazi turbe (grobnice) sultana Sulejmana i njegove supruge Hurem. Ulaznice u džamiju se ne naplaćuju.
Kula Galata (Galata Tower)
Danas se turisti penju na vrh kule da bi uživali u spektakularnom pogledu na čitav Istanbul i Bosfor.
Naravno, opservaciona paluba je dosta uska, te na nju ne može da stane veliki broj ljudi odjednom. Do palube se stiže liftom, pa kada se jedna tura ljudi spusti do izlaza, čuvari puštaju određen broj turista do gore.
Dolmabahče palata (Dolmabahce Sarayı)
Smještena u istanbulskom okrugu Bešiktaš, palata Dolmabahče je služila kao administrativni centar Otomanskog carstva tokom par decenija u 19. i 20. veku.
Palatu je sagradio Abdulmecid I, 31. otomanski sultan – koji je odlučio da premjesti svoj dvor iz Topkapija i napravi novu, grandiozniju palatu po ugledu na evropske palata u kojima su živeli monarsi. O veličini Dolmabahče palate dovoljno govori da se u njoj nalazi 285 soba, 44 hale, 68 toaleta i 6 turskih kupatila.
Ova raskošna palata je koštala 35 tona zlata, što je više više nego današnjih milijardu i po dolara! Iako sultan očigledno nije štedeo na svom novom domu, izgradnja palate je doprinela pogoršanju finansijske situacije Otomanskog carstva i na kraju državnom bankrotu.
Dolmabahče je najveća palata u Turskoj – i vrlo verovatno i najlepša. Ovde je sve veličanstveno, od vrtova ukrašenim fontanama i skulpturama lavova i kapija koje se otvaraju na Bosfor do same palate koja je podeljena na dva dijela.
U jednom delu su sultani vodili državne poslove (Selamlik), u drugom živeli sa porodicom i ljubavnicama (Harem). Iako posetiocima može djelovati kao da su ovo dvije odvojene građevine, Harem je zapravo spojen sa Selamlikom dugačkim hodnikom koji su stražari čuvali danonoćno. U Selamliku su takođe bile i muške odaje – a u Haremu su živele sultanova majka, žene i ljubavnice. Jedni muškarac koji je smeo da uđe u Harem je bio sultan.
U Dolmabahče palati je živelo 6 osmanskih sultana – a nakon pada Osmanlijskog carstva, palata je prešla u ruke nove vlade. Osnivač i prvi predsednik nove Republike Turske, Mustafa Kemal Ataturk je palatu koristio kao predsedničku rezidenciju – i u njoj umro 1938. godine.
Cisterna Bazilika (Basilica Cistern)
Smještena na par minuta hoda od Aja Sofije, Cisterna Bazilika je najpoznatija antička podzemna cisterna u Istanbulu. Najveća od nekoliko stotina cisterni koje se nalaze ispod grada, Cisternu Baziliku je sagradio vizantijski car Justinijan u 6. vijeku.
Ova podzemna cisterna je dobila ime Cisterna Bazilika po velikoj bazilici koja se nalazila tačno iznad nje, na prvom od sedam konstantinopoljskih brežuljaka. Cisterna je snabdijevala vodom Veliku Palatu Konstantinopolja i druge građevine na prvom brežuljku. Cisternu su nastavile da koriste Osmanlije nakon pada Konstantinopolja.
Danas je Cisterna Bazilika otvorena za javnost i prestavlja jednu od glavnih turističkih atrakcija Istanbula. Cisterna je zapravo podzemna prostorija površine 9,800 kvadratnih metara. Dugačka oko 140 metara i široka 65 metara, Cisterna može da drži 80,000 kubnih metara vode. U Cisterni se nalazi 336 potpornih stubova visine 9 metara.
Cisterna Bazilika je poznata po dvije meduzine glave koje služe kao baze stubovima. Jedna glave je okrenuta naopačke, a druga je postavljena na stranu. Iako se smatra da su meduze ovako postavljene kao zaštita od njihovog pogleda (po legendi, ko god pogleda meduzu u oči će se pretvoriti u kamen), verovatno je jedna glava okrenuta na stranu da bi mogla da podupre stub. Ne zna se zašto je druga glava okrenuta naopako.
Kapali čaršija (Kapalıçarşı)
Jedan od najvećih i najstarijih pokrivenih bazara na svetu, Veliki bazar ili Kapali čaršija je pravi raj i za ljubitelje orijenta i za kupoholičare.
Dizajniran kao lavirint, ovaj bazar ima preko 60 pokrivenih ulica (svaka nosi ime po trgovcima određene robe) u kojima se nalazi preko 4,000 prodavnica, tako da je jasno da ga je nemoguće obići odjednom. Zapravo, kada prvi put dođete ovde, vrlo je vjerovatno da ćete se izgubiti, bez obzira na to koju taktiku uposlite da biste zapamtili gde ste bili i gde planirate da idete.
Sa skoro pola miliona posetilaca dnevno, Kapali čaršija je jedno od najposećenijih i najpopularnijih mjesta ne samo u Turskoj već i u cijelom svetu. Asocijacija umjetnika i zanatlija Velikog bazara je čak tvrdila da je 2011. godine Kapali čaršija bila najposećenija turistička atrakcija na planeti.
Iako je nekim turistima odlazak u Veliki bazar naporan zbog broja ljudi i navalentnih prodavaca, ako nešto treba vidjeti u Istanbulu, ova nevjerovatna pijaca je u top 3 mesta.
U Velikom bazaru, koji je sagrađen pre nešto više od 550 godina, možete kupiti sve što vam padne na pamet – od tepiha, antikviteta i odjeće do nakita i suvenira.
I ono što je mnogima najzabavniji deo kupovine na bazaru – ovde možete da se cjenjkate sa većinom prodavaca. To je vremenom postala tradicija, toliko da postoji vjerovanje da se prodavac može lako uvrijediti ako pristanete odmah na prvu cijenu.
Egipatski bazar (Mısır Çarşısı)
Iako nije ni najveći ni najpoznatiji bazar u Istanbulu, Egipatski bazar ili pijaca začina je mesto koje ne treba propustiti prilikom boravka u ovom gradu, pogotovo ako vas zanima kupovina začina i drugih stvarčica karakterističnih za Tursku.
Sagrađen u 17. vijeku u okviru kompleksa u kome se nalazi Nova džamija, ova zatvorena pijaca je prvo bila poznata kao Novi bazar. Danas ga zovu Misir čaršija – a turisti ga znaju kao Egipatski bazar ili Kukuruzna pijaca pošto misir znači i Egipat i kukuruz na turskom jeziku. Bazar je dobio ime po Egiptu zato što su trgovci u 17. vijeku većinu začina uvozili upravo iz Egipta.
Ova pijaca začina ja napravljena u obliku slova L i sastoji se od preko 80 prodavnica (i 6 ulaza) – od kojih većina nudi začine, ali usled velikog interesovanja turista za druge suvenire, ovde možete naći i turske slatkiše, čajeve, sušeno voće, biljne preparate i klasične suvenire.
Zidine Konstantinopolja
Sagrađene za vrijeme Konstantina Velikog, zidine Konstantinopolja su kameni bedemi koji su okruživali i štitili grad od napada i sa kopna i sa mora. Manje od 100 godina nakon što su zidine podignute, car Teodosije II sagradio nove spoljašnje bedeme, što je dodatno unapredilo fortifikaciju grada.
Zidine su opasivale grad sa svih strana, tako da je Konstantinopolj bio praktično neosvojiv ukoliko je na bedemima bilo dovoljno ljudi. Ovi bedemi su izdržali mnoge opsade – a za 1000 godina su bili probijeni samo dva puta: prvi put 1204. godine tokom Četvrtog krstaškog rata i drugi i poslednji put 1453. godine kada su brojčano nadmoćne Osmanlije osvojile Konstantinpolj.
Turci su održavali zidine tokom Otomanskog perioda, sve do 19. vijeka, kada su delovi bedema bili demontirani jer je grad prerastao svoje srednjovekovne granice. Nakon ovoga su Turci prestali da održavaju bedeme – ali i uprkos tome što su bili potpuno zapušteni, mnogi delovi zidina su preživeli i neki i dan danas stoje.
Trg Taksim & Avenija Ištiklal
Srce modernog Istanbula, trg Taksim je popularno mjesto i među lokalcima i strancima. Okružen prodavnicama, kafićima i hotelima, Taksim je mnogima polazišno mjesto za obilazak grada. Na samom trgu se nalazi spomenik Republike, podignut pet godina nakon osnivanja Republike Turske.
Iako Taksim samo po sebi nije ništa posebno, jedna od najpoznatijih (ako ne i najpoznatija!) ulica u Istanbulu se završava na trgu – Ištiklal avenija (Avenija nezavisnosti). Trg je i početna stanica čuvenom crvenom tramvaju koji saobraća avenijom i ide sve do Tunela, istanbulske podzemne žičare.
Dugačka skoro jedan i po kilometar, Ištiklal avenija je najposećenija ulica u Istanbulu, sa oko 3 miliona dnevnih posjetilaca tokom vikenda. Iako je u ulici velika gužva, moramo priznati da nikad ne bismo rekli da toliko ljudi prošeta avenijom subotom i nedeljom.
Ovdje možete da idete u šoping, razgledate suvenire, probate turske dezerte, odmorite nakon obilaska grada ili uhvatite nostalgični tramvaj do funikulara. Savjetujemo vam da ulicom prošetate i noću, te odete na piće ili večeru u nekom od mnogobrojnih autentičnih restorana.
Krstarenje Bosforom
Putovanje u Istanbul zaista ne bi bilo potpuno bez krstarenja Bosforom, moreuzom koji razdvaja Evropu i Aziju. U zavisnosti od toga koliko vremena imate, možete da odete na kraću ili dužu, dnevnu ili noćnu ili privatnu ili organizovanu turu Bosforom – a možete i sami trajektom da pređete na azijsku stranu grada i tamo provedete koliko god vremena želite.
Bez obzira na koju opciju se odlučite, sigurno se nećete pokajati. Imajući u vidu koliko je ovaj moreuz oduvek bio bitan za stanovnike Istanbula, zaista treba vidjeti grad iz ove perspektive.
Zanimljivo je napomenuti da oko 20 posto stanovnika Istanbula svakodnevno prelazi Bosfor – a moreuzom dnevno prođe i 200 velikih brodova i nekoliko hiljada manjih.
Većina brodova ide istom ili sličnom trasom – na krstarenju ćete (između ostalog) proći pored Dolmabahče palate i Ortokaj džamije, ispod Bosforskog mosta, prvog mosta preko moreuza koji je spojio Evropu i Aziju, pored Rumeli tvrđave i onda nazad istim putem, samo bliže azijskoj strani koja je načičkana stotinama i stotinama šarenih kuća.
